Algemeen

Vaak zijn er behoeften en wensen van cliënt en mantelzorgsysteem ten aanzien van:

• Advies en hulp bij onder andere praktische, psychische en relationele problemen.
• Duidelijkheid over begeleiding, zorg en behandeling.
• Wegnemen onzekerheid, duidelijkheid over wat er aan de hand is.
• Medische en verpleegkundige behandeling van ziekteverschijnselen van de cliënt.

Er bestaan veel praktische mogelijkheden om mantelzorgers verder te helpen. Deze algemene mogelijkheden gelden voor alle mantelzorgers.
Specifiek voor mantelzorgers van ouderen met dementie zijn er een aantal speciale ondersteuningsvormen. Klik hier voor meer informatie. Link naar toolkit cognitieve stoornisssen, dan gedeelte internventies mantelzorgers. Deze is er nog niet, volgt

Algemene mogelijkheden die vallen binnen de Wet Maatschappelijke ondersteuning

De gemeente ondersteunt mantelzorgers en vrijwilligers – vanuit de WMO- in de hulp- of zorgverlening op de volgende manieren:

• Informatie over mantelzorgondersteuning, voorzieningen, praktische hulp (zoals huishoudelijke hulp), respijtzorg, materiële ondersteuning en financiële ondersteuning;
• Advies functie: een of meer persoonlijke gesprekken die gericht zijn op het bieden van een luisterend oor, het verhelderen van de vraag, bemiddeling, bieden van hulp bij aanvragen, doorverwijzen;
• Begeleidende functie in: een ondersteunend eigen netwerk organiseren, regelen zorg en andere hulp, realiseren combinatie van arbeid en mantelzorg, het vinden van geschikte tijdbesteding/ontspanning, invulling rol mantelzorger t.o.v. oorspronkelijke rol als ouder- of partner;
• Educatie: De loketmedewerkers van het Wmo-loket kunnen een rol spelen in het verzamelen van de lokale cursusgegevens en het toe leiden van mantelzorgers naar de cursussen.

Bovenstaande maatregelen zijn om overbelasting tegen te gaan en de mantelzorger te informeren over de mogelijkheden.

Contact leggen met WMO-loket en doorverwijzing

De mantelzorger kan telefonisch contact opnemen met het Loket Zorg en Samenleven (=Wmo-loket), er zijn ook mantelzorgspreekuren binnen veel loketten. Het loket heeft ook algemene openingstijden. Meer informatie over het loket op de site van de gemeente of via deze site, waar per gemeente de ondersteuning te vinden is.

Als je als overbelaste mantelzorg een bezoek aan het loket brengt zal het probleem in kaart worden gebracht, vaak kom je uiteindelijke terecht bij de Wijkpost ouderen/Ouderenadviseur. Zij ondersteunen en adviseren over de mogelijkheden om de mantelzorger te ontlasten, door bijvoorbeeld via het Centraal Indicatieorgaan Zorg (CIZ) een indicatie voor professionele zorg te verkrijgen.

Begeleiding bij psychische problemen als gevolg van mantelzorgtaken

In het geval van psychische problemen wordt maatschappelijk werk of de GGZ ingeschakeld. Eventueel kunnen ze ook door verwijzen naar maatschappelijk werk voor informatie, advies, bemiddeling, begeleiding, en een gezamenlijk gesprek met mantelzorger en oudere.

Respijtzorg

Respijtzorg door beroepskrachten kan zowel in een instelling als bij mensen thuis plaatsvinden. Voorbeelden zijn dagopvang, logeerhuizen, zorgboerderijen en professionele respijtzorg thuis. Respijtzorg kan via de gemeente worden aangevraagd, maar voor bijvoorbeeld tijdelijke opname in verpleeg- en verzorgingshuis is een CIZ indicatie nodig.

Praktische informatie en lotgenotencontact

• Mezzo: Landelijke vereniging voor Mantelzorgers en Vrijwilligerszorg. www.mezzo.nl: zeer informatieve site met veel informatie over ondersteuning en financiering van de verschillende soorten hulp zijn hier omschreven. Zowel informatief voor mantelzorger als zorgprofessionals.
• De Mantelzorglijn: Telefoon: 0900 20 20 496 (€ 0,10 p/m) kan op basis van de gegevens (vaak woonplaats/ woonsituatie) snel informatie verkregen worden over waar hulp aangevraagd kan worden, waar steunpunten mantelzorg in de buurt zijn, of iemand zorg kan overnemen bij een gebrek aan (sociaal) netwerk / vangnet en hoe mantelzorg te combineren is met andere rollen en taken bijvoorbeeld een baan.

• www.plezierinzorg.nl
• www.mantelzorgerbenjenietalleen.nl
• www.teleac.nl/zorgenvoorjeouders
• www.expertisecentrummantelzorg.nl
• www.alsjevooreenanderzorgt.nl
• www.hetpon.nl

Aanvullende zorg en thuiszorg

Mocht er aanvullende professionele thuiszorg nodig zijn om de cliënt en mantelzorger te ondersteunen, dan is er een indicatie nodig van het CIZ. Op de site van het CIZ staat precies omschreven hoe het aanvragen van hulp werkt en bij wie men terecht kan in een bepaalde gemeente.

Praktische tips

In overleg met ouderen zelf is geïnventariseerd wat ouderen zelf kunnen doen aan overbelasting van zichzelf, cliënten of mantelzorgers. Hieronder volgen waardevolle tips van ouderen zelf. 

• Probeer assertief te blijven als het gaat om mantelzorg. Zeg ook eens nee en geef grenzen aan. Bespreek eventuele schuldgevoelens.
• Blijf als mantelzorger activiteiten en hobby’s die u voor u zelf doet ontplooien. Dit is erg belangrijk om ook energie op te doen om überhaupt mantelzorger te kunnen zijn.
• Bewaak en spreek uit de rollen en taken die volgens u bij mantelzorg horen. Bespreek wie en welke persoon de mantelzorger is. Bij intakegesprekken wordt soms niet duidelijk uitgesproken wie de mantelzorger en wie contactpersoon is.
• Respijt is vaak niet genoeg; zorg voor echte vakantie, een paar dagen is niet genoeg.
• Maak gebruik van Eigen Kracht. Een methodiek gericht op de eigen regie:
• Eigen Kracht: de regie in eigen hand!
• Mensen kunnen samen met familie, vrienden en dierbaren heel goed een oplossing bedenken als het tegenzit. Eerst uit eigen kracht putten, voordat buitenstaanders beslissingen in uw leven gaan nemen. De Eigen Kracht Centrale werkt aan een samenleving waarin participatie en samenredzaamheid van burgers centraal staan en waarin burgers de zeggenschap houden over hun eigen leven, zeker in contact met organisaties en overheden. www.eigen-kracht.nl

• Zorg voor een goede kenniskring van mensen aan wie je je verhaal kwijt kan. Bijvoorbeeld bij vrijwilligerswerk maar ook bij professionals:
• Onderhoudt persoonlijke contacten en deel ervaringen met ‘soul mates’ in plaats van uitwisseling per mail (online) of in lotgenoten groepen waar je mensen niet goed kent of geen ‘klik’ hebt.
• Bespreek wat er verstaan wordt onder mantelzorgtaken.
• Overbelasting komt sluimerend, schakel op tijd hulp in als er signalen zijn dat het niet de goede kant op gaat bijvoorbeeld:
• Geen zin meer hebben in andere activiteiten
• Gevoel weinig tijd te hebben voor leuke dingen doen
• Onderneem actie als je klachten over zorg of benadering hebt of dien ze in via een belangen organisatie (samen of door of met iemand anders).
• Sommige verhalen en ervaringen geven een negatief beeld van ondersteuning zoals bijvoorbeeld het Persoonsgebonden Budget. Informeer zelf bij het gemeente loket, het kan ook goed uitpakken.
• Raadpleeg zelf organisaties als :

• De Sociale Verzekeringsbank (SVB) is de uitvoerder van volksverzekeringen in Nederland. Op deze website vindt u informatie over de regelingen die wij uitvoeren. www.svb.nl .
  De Gemeente
  De gemeente ondersteunt mantelzorgers en vrijwilligers – vanuit de WMO- in de hulp- of zorgverlening met het basispakket mantelzorg:
  De gemeente Amsterdam: www.wzs.amsterdam.nl
• Mezzo Landelijke vereniging voor mantelzorgers: Mezzo ondersteunt en verstrekt informatie over mantelzorg steunpunten in de buurt:
  www.mantelzorg.nl of De mantelzorglijn 0900 – 20 20 496.
• Buurtorganisaties .
• Groeneveld en Bakker (klinisch redeneren voor ouderen, 2015)

  Verwijzing naar gespecialiseerde/HBO vpk naar oorzaak problemen en verdere diagnostiek  (denk hierbij aan maken van genogram, ecomap, mantelscan, mogelijkheden voor systemische benadering therapeutische interventies volgens de relationele ethiek van Nagy en systeemtherapie)

  Schim van der Loeff  (Geriatrie, 2012)

  Rolverduidelijken (parter / geen ouder)

  Informatie , voorlichting voer zorg/hulpaanbod in regio en wettelijke regelingen/vergoedingen

  Lotgenotencontact

  Respijtzorg inschakelen

  Familie/vrienden/burenbijeenkomst: wie kan/wil wat doen?

  Ondersteuning fysieke belasting:

  Fysieke ondersteuning: tiltechnieken, bewustwording eigen fysieke belastbaarheid

  Beuegels voor houvast in toilet/doucheruimte

  Stevige tuinstoel in douche, biedt mogelijkheid om zittend te douchen

  Extra steunpunten aanbrengen, trapreling, omgekeerde stevige stoel

  Bank in de kamer om te kunnen rusten in nabijheid van ander

  Sta-op stoel

  Bed op klossen

  Hoog-laag bed

  Gebruik van onderleggers in bed

  Papegaai / touwladder

  Gemakkelijke kleding

  Rookmelders

  Aantrekhulpen voor elastische kousen

  Boodschappenservice

  Rolstoelbanden goed op spanning

  Bleijenberg  (Toolkit, 2012)

  Aandachtspunten voor gesprek mantelzorg

  Ga minimaal 1 keer per week met MZ in gesprek zonder de patient

  Vraag naar positieve-negatieve gevoelens t.a.v. mantelzorg

  Vraag ervaren fysieke en mentale klachten na (slapen, eetlust, pijn, angst etc)

  Vraag medicatie na (ook niet voorgeschreven middelen)

  Geef voorlichting en advies over psychische gezondheid

  Attendeer MZ op cursussen voor mantelzorgers (Mezzo, alzheimerstichting etc)

  Vraag  na van wie de MZ steun krijgt

  Maak zo nodig samen met MZ een plan op voor eigen activiteiten

  Denk aan mantelzorg compliment en dag van de mantelzorgactiviteit

  Indien kinderen niet op 1 lijn liggen, plan een familiegesprek met een gespecialiseerde-HBO verpleegkundige of arts

   

  Evaluatie met gespecialiseerde/HBO vpk.  om op basis van verdere diagnostiek zorgplan verder aan te passen