De belangrijkste oorzaak van polyfarmacie is de aanwezigheid van het aantal chronische aandoeningen en deze stijgt met het toenemen van de leeftijd.
Sommige chronische aandoeningen gaan gepaard met relatief veel medicatiegebruik. Daarnaast spelen factoren als het aantal behandelaars dat een patiënt heeft een rol; hoe meer dat er zijn, hoe meer medicatie een patiënt over het algemeen gebruikt.
Tabel 2: Factoren die bijdragen aan het ontstaan van polyfarmacie (Bron: FTO-module polyfarmacie, DGV)
| Factor | Voorbeeld |
| Gezondheidstoestand/ ziekte | Hypertensie Hartaandoeningen Diabetes Astma/ COPD Gewrichtsklachten |
| Leeftijd | Ouder dan 65 jaar, na 85 jaar neemt dit weer af |
| Leefstijl | Alcoholmisbruik Roken Gebruik van zelfzorgmedicatie (bv. Pijnstilling via drogist) |
| Aanwezigheid van reeds bestaande medicatie | Start met chronische medicatie NSAID’s (gaat vaak gepaard met maagzuurremmers)Diuretica Psychofarmaca |
| Organisatie van zorg | Veel voorschrijvers Recente ziekenhuisopname Geen gebruik maken van transmuraal communicatiesysteem m.b.t. medicatie |
Risico’s gepaard gaand met polyfarmacie bij ouderen
Vaak is de polyfarmacie geïndiceerd, omdat een oudere meerdere chronische ziekten heeft. Soms wordt medicatie gegeven om bijwerkingen van een bepaald medicijn tegen te gaan. Hoe meer middelen iemand gebruikt, hoe groter de kans wordt op ongewenste neveneffecten:
Bijwerkingen: bij ouderen ontstaan deze sneller, omdat het lichaam veroudert. De nierfunctie en leverfunctie verminderen, waardoor bloedspiegels hogere waarden kunnen bereiken dan gewenst. Daarnaast verandert de lichaamssamenstelling; ouderen hebben meer lichaamsvet en minder spiermassa. Dit kan van invloed zijn op de dosering die nodig is.
Interacties: bij het gebruik van meer middelen, neemt de kans op interacties tussen de medicatie toe.
Therapietrouw: hoe meer medicijnen mensen gebruiken, hoe groter de kans dat niet alle middelen dagelijks volgens voorschrift worden ingenomen.
Ondoelmatig gebruik: er bestaat geen indicatie meer voor een geneesmiddel of er wordt een te hoge dosering gebruikt.
Specifieke aandacht bij ouderen met polyfarmacie
Cognitieve stoornissen: met het stijgen van de leeftijd, neemt ook de kans op geheugenproblemen toe. Een complex medicatieregime is dan moeilijk te volgen voor een oudere en de kans op verkeerde inname neemt toe.
Verminderde tastzin: ouderen kunnen soms moeilijker medicatie uit de verpakking krijgen of kleine medicijnen oppakken als gevolg van bijvoorbeeld polyneuropathie.
