Oorzaken en Risicofactoren van slechte mondhygiëne

• Gebitsprothesen: door slecht passende prothesen kan het kaakbot slinken, hierdoor kunnen ulcera of andere problemen van het tandvlees optreden. Er kan een kauwbeperking onstaan, die kan leiden tot ondervoeding.    (bewijsniveau 1)
• Polyfarmacie: geneesmiddelen kunnen door hun bijwerkingen bijdragen aan het ontstaan van aandoeningen in de mond. (zie ook c monddroogte). (bewijsniveau 3)
• Monddroogte (hyposialie en xerostomie) kan klachten geven van een branderig gevoel en moeite met spreken, kauwen en slikken. Belangrijke oorzaken van monddroogte zijn medicijnen en stoornissen in de elektrolythuishouding.
• Diabetes Mellitus vergroot het risico op parodontitis en kan elektrolytstoornissen veroorzaken die kunnen leiden tot een droge mond.
• Cognitieve problemen kunnen aanleiding geven tot het slecht verzorgen van de mond. Hierdoor kunnen mondproblemen ontstaan zoals cariës.
• Verminderde zelfredzaamheid en krachtsverlies in handen en armen kunnen de mondzorg bemoeilijken (chronische aandoeningen van het bewegingsapparaat, neurologische aandoeningen, verzwakking door ondervoeding).

Voorkomende mondaandoeningen als gevolg van een slechte mondgezondheid:

• Cariës (tandbederf of gaatjes) en pulpitis (ontsteking van het tandmerg, waardoor zenuwen en bloedvaten lopen). Als tandplak niet tijdig verwijderd wordt, kunnen de hierin voorkomende bacteriën zuur vormen. Dit zuur tast eerst het glazuur en later ook het dentine (tandbeen) aan. Uiteindelijk kan pulpitis ontstaat.
• Tandplak kan leiden tot gingivitis, een ontsteking van het tandvlees. Dit kan pijnlijk zijn en leiden tot parodontitis, waardoor het parodontium (ophangelement van tanden en kiezen) verzwakt raakt en tanden en kiezen kunnen uitvallen.
• Hyposialie, een vermindering van de speekselproductie, kan door verandering in de samenstelling van de orale microflora leiden tot cariës, parodontitis, gingivitis en candidose.
• Candidosis, een schimmelinfectie, is zichtbaar door witte, afschraapbare plekken in de mond, of  juist door erg rode slijmvliezen. Ontstoken mondhoeken (cheilitis angularis) zijn een bijzondere vorm van orale candidose.

De gevolgen van mondaandoeningen door een slechte mondgezondheid:

• Een slechte mondgezondheid kan de kwaliteit van leven verminderen. (bewijsniveau 3)
• Alle mondproblemen kunnen leiden tot problemen met eten en drinken en daardoor gewichtsverlies. (bewijsniveau 3)
• Ouderen met een slechte mondgezondheid hebben meer risico op infecties zoals pneumonieën. (bewijsniveau 2)
• Slechte adem: de frequentie van slechte adem neemt toe met de leeftijd. Juist in deze levensfase heeft de belemmering van intiem contact door dit soort problemen ingrijpende gevolgen. (bewijsniveau 3)
• Ouderen met een slechte mondgezondheid hebben meer kans op pijn. Omdat niet alle ouderen in staat zijn pijn goed te uiten is het van belang te letten op non-verbale uitingen van pijn, zoals met vingers in de mond zitten, handen aan het hoofd, agressie bij de mondzorg, veranderd gedrag bij eten en drinken en het niet willen dragen van de prothese.
• Smaakstoornissen, waardoor ouderen minder genieten van eten en mogelijk minder eten, zie a.
• Mondbranden, een brandend gevoel in de mond, dat niet terug te leiden is tot zichtbare afwijkingen of een chronische aandoening.